راهنمای کامل اثبات وقوع هبه؛ مراحل، شرایط و نمونه دادخواست| وکیل تهران

در نظام حقوقی ایران، زمانی که شخصی تصمیم می‌گیرد مال خود را به صورت رایگان به دیگری واگذار کند، از قالب‌های حقوقی مختلفی استفاده می‌کند. شایع‌ترین این قالب‌ها عقد هبه و عقد صلح هستند. اگرچه در عرف عامیانه به این عمل «هدیه دادن» می‌گویند، اما از منظر قانون، هر یک از این قراردادها آثار و شرایط متفاوتی دارند.

در این مقاله، به بررسی دقیق اثبات وقوع هبه، انواع آن و نحوه تنظیم دادخواست برای تایید آن در مراجع قضایی می‌پردازیم.

عقد هبه چیست؟ (تعریف قانونی)

طبق ماده ۷۹۵ قانون مدنی: «هبه عقدی است که به موجب آن، یک نفر مالی را به رایگان به شخص دیگری تملیک می‌کند.» این عقد از سه رکن اصلی تشکیل شده است:

1. واهب: شخصی که مال خود را می‌بخشد.

2. متهب: شخصی که مال به مالکیت او درمی‌آید.

3. عین موهوبه: مالی که مورد بخشش قرار می‌گیرد.

نکته مهم: برای صحت هبه، “قبض” یا همان تحویل دادن مال به متهب شرط است. تا زمانی که مال به دست طرف مقابل نرسد، عقد هبه کامل نمی‌شود.

انواع هبه و امکان رجوع از آن

هبه از نظر پاداش و عوض به دو دسته تقسیم می‌شود که در امکان بازپس‌گیری (رجوع) نقش کلیدی دارند:

• هبه معوض: واهب در مقابل بخشیدن مال، شرط می‌کند که عوضی (مال یا کاری) دریافت کند.

• هبه غیرمعوض: مال به صورت کاملاً رایگان و بدون هیچ چشم‌داشتی بخشیده می‌شود.

رجوع از هبه چیست؟ هبه در ذات خود یک عقد “جایز” است؛ یعنی واهب می‌تواند آن را برهم بزند. اما طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی، در موارد زیر رجوع غیرممکن است:

• در صورتی که هبه از نوع معوض باشد و عوض دریافت شده باشد.

• مال موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا تغییر اساسی کرده باشد.

• در صورتی که واهب یا متهب فوت کنند.

• هبه به فرزندان یا والدین (اقارب) صورت گرفته باشد.

ضرورت اثبات وقوع هبه در دادگاه

در بسیاری از موارد، هبه به صورت شفاهی یا با سند عادی انجام می‌شود. مشکل زمانی بروز می‌کند که واهب فوت نماید یا از انتقال رسمی سند خودداری کند. در این شرایط، متهب باید برای تثبیت مالکیت خود، دعوای «اثبات وقوع هبه» یا (لینک داخلی: تنفیذ هبه‌نامه عادی) را در دادگاه مطرح کند.

همچنین اگر واهب قصد رجوع داشته باشد، ابتدا باید وقوع اصل هبه را در دادگاه به اثبات برساند تا بتواند حکم رجوع را دریافت کند.

نمونه دادخواست اثبات وقوع هبه شفاهی و الزام به تنظیم سند + دانلود فایل ورد و PDF

در ادامه، یک نمونه تخصصی از دادخواست برای مواردی که هبه به صورت شفاهی بوده و با وکالتنامه رسمی تایید شده، آورده شده است:

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی با سلام و احترام؛

به استحضار می‌رساند موکل بنده فرزند مرحومه …. می‌باشد که مطابق گواهی حصر وراثت پیوست، جزو ورثه ایشان است. مرحومه در زمان حیات به دلیل مراقبت‌های مستمر موکل و پیوند عاطفی عمیق، در تاریخ … تمامی شش‌دانگ پلاک ثبتی … را به صورت شفاهی و در حضور شهود (مطابق استشهادیه پیوست) به موکل هبه نموده و ملک مذکور از ۱۳ سال پیش در تصرف موکل بوده است.

مرحومه در تاریخ ۱۶/۰۶/۱۴۰۱ جهت رسمی کردن این انتقال به دفترخانه مراجعه کردند، اما به دلیل نیاز به تهیه نقشه کادستر و تک‌برگ کردن سند، انتقال قطعی میسر نشد. لذا ایشان با تنظیم وکالتنامه رسمی شماره …، وکالت تام‌الاختیار جهت انتقال اموال را به موکل اعطا کردند که نشان‌دهنده قصد قطعی بر تملیک است.

متأسفانه ایشان پیش از نهایی شدن تشریفات اداری فوت نمودند. نظر به اینکه وکالتنامه مذکور موید قصد انتقال بوده و قبض و اقباض نیز پیشتر صورت گرفته است، مستنداً به مواد ۷۹۵ تا ۸۰۵ قانون مدنی و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور حکم بر اثبات وقوع هبه شفاهی غیرقابل رجوع و الزام خواندگان به تنظیم سند رسمی مورد استدعاست.

دانلود نمونه دادخواست اثبات وقوع هبه شفاهی و الزام به تنظیم سند با فرمت فایل ورد

دانلود نمونه دادخواست اثبات وقوع هبه شفاهی و الزام به تنظیم سند با فرمت فایل PDF

جهت مشاوره با وکیل ملکی وکیل تهران با ما تماس بگیرید.