8 نکته از اقسام مرور زمان + انواع مرور زمان کیفری
8 نکته از اقسام مرور زمان + انواع مرور زمان کیفری
مرور زمان کیفری از زبان وکیل دادگستری : قاعده حقوقی مرور زمان یک تاسیس حقوقی مهم کار بردی و مفید برای سیستم قضایی هر کشور است، این قاعده موجب می‌شود که مجنی علیه‌ی که در احقاق حق خود کوتاهی کرده یا به خاطر کوتاهی دستگاه قضایی، متهم تعقیب نشده است و یا به جهت اطاله دادرسی رسیدگی منتهی به صدورحکم نشده یا امکان اجرای حکم به خاطر عدم دسترسی به مجرم و … فراهم نشده وقت مراجع قضایی را با دعاوی کهنه و قدیمی تلف نشود.
همچنین اثبات دعاوی و شکایاتی که مدت زمانی طولانی از وقوع آنها گذشته کار چندان آسانی نیست چرا که اکثر ادله اثبات جرم همچون تحقیق و معاینه محلی و شهادت شهود و امارات پس از گذشتن زمان از بین خواهند رفت.
در این مقاله شرایط این قاعده حقوقی و نکات مهم و کاربردی آن بررسی می‌شود.
تعریف مرور زمان :
مهلت و مدتی قانونی است که طی ان مدت مجنی علیه (شاکی) باید نسبت به طرح شکایت اقدام نماید در غیر اینصورت حق طرح دعوی و شکایت برای همیشه ساقط می‌شود.
این نهاد حقوقی مختص جرایم تعزیری است و جرایم مشمول مجازات قصاص و حدود را شامل نمی‌شود.
اقسام مرور زمان:
در نظام کیفری مرور زمان اقسام مختلفی دارد که عبارت است از:
مرور زمان شکایت (ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی)
مرور زمان تعقیب (ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی)
مرور زمان صدور حکم (ماده ۱۰۷ قانون مجازات اسلامی)
مرور زمان اجرای مجازات (ماده ۱۰۷ قانون مجازات اسلامی)
در ادامه به تعریف و بررسی هر یک از این موارد می‌پردازیم.
مرور زمان شکایت چیست؟
این مهلت و موعد مختص جرایم قابل گذشت است جرایمی که با طرح شکایت توسط شاکی شروع و با گذشت او در هر مرحله از رسیدگی که باشد تعقیب یا مجازات مجرم متوقف می‌شود.
اگر مجنی علیه یا شاکی خصوصی ظرف یکسال از تاریخ وقوع جرم، شکایت نکند، حق شکایت کیفری او برای همیشه ساقط می‌شود مشروط به اینکه امکان شکایت را داشته اما سهل‌انگاری نموده و به اختیار خویش اقدام نکرده باشد اما اگر به هر علتی که خارج از اراده وی بوده امکان طرح شکایت وجود نداشته باشد مثلا توسط متهم زندانی شده باشد ابتدای مرور زمان از تاریخ رفع مانع محاسبه می‌گردد.مضافا اگر متضرر از جرم قبل از انقضاء مدت یکساله فوت نموده و دلیلی برانصراف وی از طرح شکایت وجود نداشته باشد هر کدام از وراث ظرف 6 ماه از تاریخ فوت حق شکایت دارند.
مرور زمان تعقیب چیست؟
در جرایم قابل گذشت چنانچه از تاریخ وقوع جرم تا انقضای مواعد قانونی ذیل شکایت طرح شود اما متهم تعقیب نشود یا از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی همچون احضار، جلب، بازجویی، استماع اظهارات شهود و مطلعان و … تا انقضای مواعد مذکور منتهی به صدور حکم قطعی نشود دیگر امکان تعقیب وجود نخواهد داشت.
با توجه به تقسیم‌بندی جرایم در قانون مجازات اسلامی و بسته به نوع جرم، مرور زمانها به شرح ذیل است:
جرایم تعزیری درجه یک تا سه، با انقضای پانزده سال.
جرایم تعزیری درجه چهار در صورت انقضای ده سال.
جرایم تعزیری درجه پنج، با انقضای هفت سال.
جرایم تعزیری درجه شش، با انقضای پنج سال.
جرایم تعزیری درجه هفت و هشت، با انقضای سه سال.
نکته : در مواردی که در پرونده کیفری قرار اناطه صادر شده است، مرور زمان تعقیب از تاریخ قطعیت رای مرجعی که رسیدگی کیفری منوط به صدور رای آن است، شروع می‌شود.
مرور زمان صدور حکم چیست؟
این موعد بدان معناست که اگر از زمان طرح شکایت تا انقضای مواعد تعیینی حکم مقتضی صادر نشود، دیگر امکان صدور حکم وجود نخواهد داشت. مدت این مرور زمان با مهلت‌های مرور زمان تعقیب یکسان است.
مرور زمان مجازات چیست؟
زمانیکه حکمی صادر و قطعی و لازم‌الاجرا شده اما به هر علتی مجازات تعیین شده در مورد شخص متهم به اجرا در نیاید بعد از گذشت مواعد ذیل دیگر نمی‌توان مجازات را اجرا کرد.
این مواعد عبارتند از:
در جرایم تعزیری درجه یک تا سه با انقضاء مدت بیست سال
در جرایم تعزیری درجه چهاربا انقضاء مدت پانزده سال
در جرایم تعزیری درجه پنج با انقضاء ده سال
در جرایم تعزیری درجه شش با انقضاء هفت سال
در جرایم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضاء پنج سال
نکات کاربردی اقسام مرور زمان
1- در مواردی که اجرای مجازات بر اثر رفتار عمدی محکوم قطع شده باشد مجازات باقی مانده مشمول مرور زمان نخواهد شد پس اگر محکوم به حبس از زندان فرار کرده یا بعد از اتمام دوران مرخصی به زندان باز نگردد، مرور زمان در مورد وی اجرا نخواهد شد.
2- چنانچه در مورد یک متهم به موجب یک حکم یا احکام مختلف محکومیت‌های قطعی متعدد صادر شود، شروع به اجرای هر یک از محکومیت‌ها، قاطع مرور زمان نسبت به دیگر محکومیت‌هاست.
3- وقتی که حکم در مورد برخی از شرکا یا معاونان جرم اجرا شود مرور زمان نسبت به دیگر محکومان و متهمان هم قطع می‌شود.
4- اگر نسبت به محکومی قرار تعلیق اجرای مجازات صادرشده یا از آزادی مشروط استفاده می‌نموده لکن با ارتکاب جرم جدید یا عدم تبعیت از دستور دادگاه موجب لغو قرار تعلیق و حکم آزادی مشروط شده باشد مرور زمان از تاریخ لغو قرار یا حکم شروع می‌گردد.
5- مرور زمان فقط شامل جرایم تعزیری است و جرایم مشمول حدود و قصاص و دیات و جرایم امنیتی ، جرایم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر و همچنین جرایم اقتصادی با مبلغ بیش از 100میلیون تومان، شامل مرور زمان نمی‌شوند.
6- مرور زمان تعقیب و شکایت مخصوص جرایم قابل گذشت است و تنها مرور زمان اجرای مجازات شامل جرایم غیر قابل گذشت نیز می‌شود.
7- موقوف شدن تعقیب، صدور حکم یا اجرای مجازات، مانع از مطالبه و ادای حقوق مدعی خصوصی نیست و متضرر از جرم می‌تواند با مراجعه به دادگاه، ضرر و زیانها و خسارات مالی خود را جبران نماید اما مجازات و جنبه عمومی جرم مشمول مرور زمان شده و قابل اعمال نیست.
8- احکام دادگاه‌های خارج از کشور که درباره اتباع ایرانی در حدود مقررات و موافقتنامه‌های قانونی صادر شده نیز با رعایت شرایط مقرر قانونی مشمول مرور زمان اجرای حکم می‌گردد.
در صورت کسب اطلاعات بیشتر به سایت وکیل تهران مراجعه کنید.
نوشتن نظر