پس گرفتن هدایای دوران نامزدی | وکیل تهران

پس گرفتن هدایای دوران نامزدی: در عرف جامعه دوران نامزدی به دورانی گفته می‌شود که دختر و پسری عقد کرده اما زندگی مشترک را آغاز نکرده‌اند. اما در تعریف قانونی به دوران مذاکرات قبل از عقد و شکل گیری رابطه عاطفی و مرحله آشنایی و قبل از جاری شدن صیغه عقد (موقت یا دائم) گفته شده که از ان به وعده ازدواج دوطرفه نیز می‌گویند.

این وعده و قول به ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی‌‌کند و پایبندی به آن برای طرفین الزام اور نیست به همین دلیل هر کدام از طرفین تا زمانیکه صیغه عقد نکاح جاری نشده می‌‌تواند از وصلت امتناع کند و طرف مقابل نمی‌تواند به جهت این امتناع از وی خسارت مطالبه نماید یا طرف دیگر را مجبور به ازدواج کند نبابراین این وعده ازدواج ضمانت اجرای قانونی ندارد. نکته دیگر اینکه هیچکدام از آثار نکاح اعم از نفقه و مهریه و ارث و …  مشمول این دوران نمی شود.

صرف نظر از اینکه طبق مقررات قانونی وعده ازدواج ایجاد علقه زوجت نمی کند و تعهد به ازدواج برای طرفین تکلیفی یا حقی ایجاد نمی نماید اما اگر در این دوران از طرف مرد یا زن یا خویشاوندان ایشان هدیه ای داده شود این هدایا در قالب عقد هبه یا بخشش ویا طبق مقررات مال امانی، تحت شرایطی قابل استرداد است که در این مقاله شرایط قانونی لازم برای طرح دعوا را بررسی می کنیم.

اقسام هدایای دوران نامزدی

هدایای اهدایی در دوران نامزدی دو دسته می‌باشند. دسته اول هدایای مصرف شدنی که با مصرف یا استفاده عین آنها از بین می‌رود. همچون مواد خوراکی.

این هدایا پس از به هم خوردن نامزدی قابل مطالبه نیست زیرا عین آنها موجود نمی‌باشد و مثل یا قیمت آن نیز قابل مطالبه نیست زیرا چنین مواردی به نیت استفاده و مصرف اهدا شده است.

هر چند در این خصوص نظرات مخالفی نیز وجود دارد و برخی از دکترین حقوقی بر این عقیده هستند که  اگر عین هدایای مصرف شدنی موجود باشد، می‌توان آن را مسترد کرد اما این نظر ضمانت اجرای حقوقی و نداشته و طرفداران زیادی نیز ندارند.

دسته دوم هدایایی هستند که عرفا و عادتا نگهداری می‌شوند. این هدایا چه از طرف  نامزدها و چه از طرف خویشاوندان طرفین داده شده باشد چنانچه عین آنها موجود باشد، قابل مطالبه می‌باشد. مثل سرویس طلا یا حلقه‌های نامزدی که بین طرفین رد و بدل می‌شود.

حال اگر عین این هدایا از بین رفته باشد مثلا سرویس طلا فروخته شده یا حلقه نامزدی گم شده باشد تکلیف چیست؟

ماهیت هدایای دوران نامزدی طبق قواعد حقوقی نزد طرفین نوعی امانت است و چنانچه عین به سبب تقصیر (اهمال در نگهداری و یا  از روی عمد) دارنده از بین رفته باشد، نامزد مقصر مکلف است در صورت مطالبه هدیه پس از برهم خوردن نامزدی، قیمت روز مطالبه یا مثل آن مال را پس دهد.

حال اگر شخصی دیگری موجب تلف هدیه شده باشد کسی که ناچار شده خسارت نامزد سابق خویش را جبران نموده می‌تواند به شخص تلف کننده که مقصر است رجوع نموده و خسارت را از وی مطالبه نماید.

در صورت مرگ یکی از نامزدها آیا هدایا قابل استرداد است؟

طبق قوانین موضوعه چنانچه نامزدی به جهت فوت یکی از طرفین برهم بخورد هیچکدام ازهدایا چه آنها که مصرف شدنی هستند و چه آنهایی که عرفا نگهداری می‌شوند حتی اگر عین آنها موجود باشد، قابل مطالبه نیست. زیرا اراده و قصد هدیه دهنده در استرداد هدایا قابل احراز نمی‌باشد. به همین جهت قانونگذار صراحتا در ماده ۱۰۳۸ قانون مدنی در این خصوص تعیین تکلیف نموده و آن را غیر قابل مطالبه دانسته است.

آیا هدایایی که داری ارزش مادی نیست اما ارزش معنوی دارد قابل مطالبه است؟

این هدایا حتی در صورت فوت یکی از طرفین به جهت حفظ حریم خصوصی طرف مقابل قابل استرداد است زیرا دارای ارزش معنوی است مانند عکس‌ها و نامه‌هایی که نامزدها به یکدیگر داده‌اند.

دادگاه صالح به رسیدگی استرداد هدایای دوران نامزدی کدام است؟

این دعوا از جمله دعاوی مربوط به امور خانواده و در صلاحت رسیدگی دادگاه خانواده می‌باشد. مستند به ماده ۱۲ قانون جدید حمایت خانواده در دعاوی و امور خانوادگی مربوط به زوجین، زوجه می‌تواند، در دادگاه محل اقامت خوانده یا محل سکونت خود اقامه دعوی کند. بنابراین چنان که زن خواهان دعوی استرداد این هدایای باشد،هم در دادگاه محل اقامت خویش هم در محل اقامت مرد می‌تواند طرح دعوا نماید اما  اگر مرد خواهان دعوی باشد، تنها می تواند در دادگاه محل اقامت زن دعوایش را مطرح کند.

مستندات قانونی پس گرفتن هدایا

ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی اشعار می دارد «هر یک از نامزدها می‌‌تواند در صورت به هم خوردن وصلت منظور هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده ‌است، مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می‌شود. مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده‌ باشد.»

ماده ۱۰۳۸ قانون مدنی: «اگر به هم خوردن نامزدی به دلیل فوت یکی از طرفین باشد، تنها می‌توان استرداد هدایایی را که عین آن ها موجود است، مطالبه کرد. در صورت تلف هدایا قیمت آن‌ها قابل مطالبه نیست. از این حیث تفاوتی میان اموال مصرفی و غیر مصرفی وجود ندارد.»

جهت دریافت مشاوره تخصصی حقوقی با وکیل تهران تماس بگیرید.