دادگاه صلح – قانون جدید از قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲ | وکیل تهران
دادگاه صلح، قانون جدید شورای حل اختلاف در مورخه ۱۴۰۲/۰۶/۲۲ تصویب و اجرایی گردید. از ابتکارات این قانون تاسیس محاکم جدیدی تحت عنوان دادگاه صلح می‌باشد که به محاکم موجود در کشور اضافه شد. به جهت نوظهور بودن این دادگاه‌ها، حدود صلاحیت و دعاوی قابل طرح در این محاکم نیازمند بررسی می‌باشد.
دادگاه صلح چیست؟
این محاکم که به نوعی به جای شوراهای حل اختلاف سابق تاسیس شده‌اند؛ علاوه بر اینکه به دعاوی که سابقا در صلاحیت شورای حل اختلاف بر اساس قانون سابق بود رسیدگی می‌نمایند، صلاحیت‌های جدیدی به آن اضافه گردیده است.
این محاکم شعبی از دادگاه‌های دادگستری است که صلاحیت رسیدگی به برخی دعاوی حقوقی و همچنین جرایم تعزیری درجه ۷ و ۸ را دارد و این ابتکار و نوآوری جدیدی می‌باشد که رسیدگی به برخی از جرایم با درجه پایین‌تر، از رسیدگی دادسراها و محاکم کیفری خارج و در صلاحیت دادگاه صلح قرار گرفته است.
طبق ماده ۱۹ آیین نامه شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲، در هر حوزه قضایی شهرستان شعب دادگاه صلح به تعداد مورد نیاز تعیین و تشکیل می‌شود.
در صورت ضرورت و بنا به نیاز حوزه قضایی بخش‌ها، رئیس قوه قضاییه می‌تواند در حوزه قضایی بخش نیز دادگاه صلح تشکیل دهد.
در صورت عدم تشکیل دادگاه صلح در بخش‌های کشور، دادگاه بخش به دعاوی و امور در صلاحیت دادگاه صلح رسیدگی می‌نماید.
صلاحیت‌های مصرح در قانون برای دادگاه های صلح کدام است؟
بر اساس ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲، صلاحیت این دادگاه به شرح زیر است:
- در دعاوی مالی تا سقف یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال و بالاتر از آن در صلاحیت محاکم عمومی حقوقی (نصاب مذکور هر سه سال یکبار با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌شود، توسط رییس قوه قضاییه قابل تعدیل است.)
- دعاوی حقوقی تصرف، چون تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق
- دعاوی مربوط به جهیزیه، مهریه و نفقه تا سقف یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال در صورتی که مشمول ماده (۲۹) قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱/۱۲/۰۱ نباشد.
- کلیه دعاوی و درخواست‌های مربوط به تخلیه عین مستاجره و تعدیل اجاره بها به جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت.
- اعسار از پرداخت محکوم به، در صورتی که دادگاه صلح نسبت به اصل دعوا رسیدگی کرده و حکم صادر نموده باشد.
- انحصار وراثت (دریافت انحصار وراثت برای متوفیان سال ۱۴۰۴ از سامانه ثبت احوال و بدون نیاز به مراجعه به محاکم امکان پذیر است)، تحریر ترکه، مهر و موم و رفع آن.
- تامین دلیل
- تقاضای سازش موضوع ماده (۱۸۶) قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب ۱۳۷۹/۰۱/۲۱
- جنبه عمومی و خصوصی کلیه جرائم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی
- جرایم عمدی تعزیری مستوجب مجازات درجه ۷ و ۸
- دعاوی اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی (به استثنای مواردی که در صلاحیت دیوان عدالت اداری است)، الزام به اخذ پایان کار، اثبات رشد، الزام به صدور شناسنامه، تصحیح و تغییر نام
تبصره‌های قانون دادگاه صلح
تبصره یک – به کلیه جرایم بند ۹ و ۱۰ مستقیما و بدون نیاز به کیفر خواست در دادگاه صلح رسیدگی می‌شود.
تبصره دو – دادگاه صلح با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل رسمیت می‌یابد. (وحدت قاضی)
این دادگاه می‌تواند با رضایت طرفین، پرونده را برای حصول سازش به عضو یا اعضای شورای حل اختلاف که در دادگاه مستقر می‌باشند یا شعبه شورا یا میانجی گری ارجاع دهد. اگر حداکثر ظرف دو ماه موضوع منتهی به سازش شود، مراتب صورت جلسه و جهت اتخاذ تصمیم به قاضی دادگاه صلح اعلام می‌شود تا طبق مقررات اقدام کند. در صورت عدم حصول سازش، قاضی دادگاه صلح مطابق قانون، به موضوع رسیدگی کرده و مبادرت به صدور رای می‌نماید.
تبصره سه – دادگاه صلح می‌تواند در ساعات غیر اداری و یا در روزهای تعطیل نیز به دعاوی رسیدگی نماید و استقرار آن در محل شوراهای حل اختلاف بلامانع است.
در صورت اختلاف دادگاه صلح و سایر مراجع قضایی به چه صورت عمل می‌شود؟
طبق تبصره ۴ ماده ۱۲ قانون شورای حل اختلاف در صورت حدوث اختلاف بین دادگاه‌های صلح و همچنین سایر مراجع قضایی و غیرقضایی به ترتیب زیر اقدام می‌شود:
الف – در مورد دادگاه‌های صلح واقع در حوزه های قضایی شهرستان‌های یک استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح با دادسرا ها یا دادگاه های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضایی یک استان، حل اختلاف با دادگاه تجدید نظر آن استان است.
ب – در مورد دادگاه‌های صلح واقع در حوزه‌های قضایی دو استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح و دادسراها یا دادگاه‌های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضایی دو استان، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استانی است که مرجع قضایی آن استان آخرین قرار عدم صلاحیت را صادر کرده است.
پ – در مواردی که دادگاه صلح به صلاحیت مراجع غیر قضایی، از خود نفی صلاحیت کند، پرونده برای تعیین صلاحیت به دادگاه تجدید نظر استان ارسال می‌شود، تشخیص آن مرجع لازم‌الاتباع است.
آیا آرای دادگاه‌های صلح قابل اعتراض است؟
آرای اصداری از دادگاه صلح، قطعی است مگر در موارد زیر که قابل تجدید نظر خواهی در دادگاه تجدید نظر استان مربوطه است:
- در دعاوی مالی تا ۵۰ میلیون تومان قطعی و بالاتر از آن قابل تجدید نظر خواهی است.
- در خصوص احکام مربوط به جنبه عمومی و خصوصی جرائم غیرعمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی نسبت به دیه یا ارش، در صورتی که میزان یا جمع آنها بیش از یک دهم دیه کامل یا معادل آن باشد.
- کلیه احکام تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق و احکام مالی مربوط به جهیزیه، مهریه و نفقه تا سقف یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال و احکام مربوط به تخلیه عین مستاجره و تعدیل اجاره بها
- حکم اعسار یا رد اعسار محکوم به، مشروط به اینکه اصل دعوا قابل اعتراض و تجدیدنظر باشد.
- جنبه عمومی جرائم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی در صورتی که مجازات قانونی آن درجه ۶ یا بیشتر باشد.
- احکام صادره در جرایم عمدی تعزیری که مجازات قانونی آنها حبس درجه ۷ باشد. (۹۱ روز تا ۶ ماه حبس).
نکته:
آرای صادر از دادگاه در خصوص جرایم تعزیزی اعم ازعمدی یا غیر عمدی که مجازات قانونی آن درجه ۷ و۸ باشد، قطعی و غیر قابل تجدید نظر است؛ اما تنها در خصوص جرایم عمدی مستوجب حبس تعزیری درجه ۷ این ارا قابل تجدید نظر خواهی است.
فرجام خواهی از آرای دادگاه صلح
با توجه به قطعیت احکام مالی دادگاه صلح تا نصاب پانصد میلیون ریال آیا این احکام قابل فرجام خواهی است؟
اداره کل حقوقی قوه قضائیه در جدیدترین نظریه مشورتی خود به شماره ۱/۱۴۰۳/۵۵۸ مورخ ۱۴۰۳/۰۹/۰۴ در این باره بیان می‌دارد:
با توجه به این که وفق ماده ۱۷ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲: «در مواردی که در این قانون حکمی تعیین نشده است، آیین دادرسی و ترتیبات رسیدگی، صدور رای و اجرای احکام دادگاه صلح حسب مورد تابع قوانین و مقررات حاکم بر دادگاه‌های حقوقی و کیفری است» و با عنایت به حکم صدر ماده ۳۶۷ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ که آراء دادگاه‌های بدوی را که به علت عدم درخواست تجدید نظر قطعیت یافته است، قابل فرجام خواهی دانسته است و با لحاظ تبصره ۵ ماده ۱۲ قانون صدرالذکر، آراء دادگاه‌های صلح فقط نسبت به خواسته بیش از پانصد میلیون ریال که به جهت عدم تجدید نظرخواهی قطعیت یافته‌اند، قابل فرجام‌خواهی است.
با تصویب قانون جدید، چه مواردی در صلاحیت شوراهای حل اختلاف است؟
با تصویب قانون جدید و تشکیل دادگاه‌های صلح و انتقال دعاوی در صلاحیت شوراهای حل اختلاف به این دادگاه، شورهای حل اختلاف منحل نگردیده است و بر اساس ماده ۱۳ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، شوراها انحصارا در موارد ذیل حسب مورد با درخواست خواهان یا مدعی خصوصی یا شاکی یا طرفین تنها برای صلح و سازش اقدام می‌نماید:
- سعی در سازش در کلیه امور مدنی و حقوقی.
- جنبه خصوصی جرایم غیرقابل گذشت.
- کلیه جرایم قابل گذشت بلکه شوراها صرفا در امر صلح و سازش مطابق احکام این قانون اقدام می‌نماید.
نحوه طرح دعوا در دادگاه صلح
ارجاع و ثبت پرونده در دادگاه‌های صلح، از طریق سامانه‌های عدل ایران و دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت می‌پذیرد. با ثبت دادخواست بدوا پرونده برای حصول سازش بین طرفین به شورای حل اختلاف ارجاع می‌گردد. چنانچه ظرف مدت دو ماه سازش حاصل نشود، پرونده به شعبات صلح ارسال می‌گردد و قاضی دادگاه با تعیین وقت رسیدگی و دعوت طرفین پرونده و استماع اظهارات ایشان بر اساس مستندات و مدارک رای صادر می‌نماید.
چون اوقات رسیدگی تعیینی در این دادگاه ها نزدیک‌تر از اوقات دادرسی محاکم عمومی حقوقی است این فرآیند موجبات کاهش زمان دادرسی و حل و فصل سریع اختلافات را فراهم می‌کند.
هزینه دادرسی در دادگاه صلح چقدر است؟
طبق ماده ۱۹ قانون شوراهای حل اختلاف، هزینه دادرسی در دادگاه‌های صلح با هزینه دادرسی در محاکم دادگستری یکسان است و تفاوتی ندارد یعنی در دعاوی مالی، در مرحله بدوی دو نیم درصد ارزش خواسته، در دعاوی غیرمالی، چون درخواست تامین دلیل و تامین خواسته و غیره، بسته به نوع دعوی (طبق بخشنامه رئیس قوه قضاییه) از ۴۰۰/۰۰۰ ریال تا ۱/۸۰۰/۰۰۰ ریال می‌باشد.
اما هزینه دادرسی شورا در موارد موضوع ماده (۱۳) این قانون، در دعاوی کیفری و دعاوی حقوقی غیرمالی معادل هزینه دادرسی در محاکم دادگستری و در دعاوی مالی نصف هزینه دادرسی در محاکم دادگستری است.
برای مشاوره و راهنمایی بیشتر در مورد دادگاه صلح با وکیل تهران تماس بگیرید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.