اعتراض ثالث چیست؟ و شرایط اعتراض ثالث | وکیل تهران

اعتراض ثالث به دو نوع اعتراض نسبت به حکم و اعتراض به عملیات اجرایی تقسیم می‌شود. ثالث شخصی است که حکمی بدون حضور وی و یا نماینده ایشان صادر شده باشد و اجرای حکم به حقوق وی خلل وارد نماید و یا حقی را از وی ضایع نماید و متضرر شود؛ در اینصورت این شخص می‌تواند به عنوان ثالث به رای صادره یا عملیات اجرایی اعتراض کند.

احکامی که از دادگاه صادر می‌شوند نه تنها نسبت به اصحاب دعوا معتبر است، بلکه ممکن است در مواردی نسبت به اشخاص ثالثی که در پرونده حضور نداشته اند نیز معتبر و قابل اجرا باشد.

مثلا حکم خلع ید ملکی به درخواست شخصی علیه خوانده پرونده صادر، اما شخص ثالثی متصرف ملک است و در آن حقی دارد؛ در اینصورت حکم علیه متصرف (ثالث) اجرا می‌شود با اینکه او هیچ نقشی در پرونده نداشته است.

اقسام اعتراض ثالث به حکم

۴۱۹ ـ این نوع اعتراض به دو نوع قسم تقسیم می‌شود:

اعتراض اصلی

به این صورت است که شخص ثالث مستقیما نسبت به رای صادره اعتراض می‌نماید.

مانند اینکه شخص الف دعوای الزام به تنظیم سند علیه ب بابت ملکی مطرح کند و حکم به نفع وی صادر شود و شخص ثالثی بعد از صدور حکم مدعی مالکیت یا حقی نسبت به همان ملک گردد که باید به صورت مستقل به رای صادره اعتراض نماید.

اعتراض طاری یا غیر اصلی

به این صورت که یکی از طرفین دعوا در پرونده‌ای به رایی که سابقا از یک دادگاه صادر شده است استناد می نماید و طرف مقابل به آن اعتراض می‌کند.

نکته: اعتراض شخص ثالث اصلی باید با دادخواست مطرح شود؛ ولی اعتراض طاری احتیاج یه دادخواست ندارد و دادگاه مکلف است ابتدا به اعتراض رسیدگی و سپس نسبت به دعوای اصلی تعیین تکلیف نماید.

مرجع رسیدگی اعتراض ثالث

اعتراض اصلی در دادگاهی رسیدگی می‌شود که حکم مورد اعتراض را صادر نموده است ولی طاری در همان دادگاهی که به دعوای اصلی رسیدگی می نماید و به حکم استناد شده است مورد رسیدگی واقع می‌شود و دادگاه مکلف است ابتدا به اعتراض شخص ثالث رسیدگی و نسبت به آن تعیین تکلیف نماید.

طرفین دعوای اعتراض ثالث

شخصی ثالثی که در رسیدگی حضور نداشته (ثالث) خواهان و طرفین دعوای اصلی (محکوم له و محکوم علیه رای) خوانده دعوا هستند.

مهلت دعوای اعتراض ثالث چقدر است؟

چون شخص ثالث در جریان رسیدگی به دعوا حضور نداشته و رای به ضرر او صادر شده است ، احتمال دارد تا زمان اجرای حکم از آن مطلع نشود. بنابراین قانون گذار در قانون آیین دادرسی مدنی برای اقامه دعوای اعتراض ثالث مهلتی پیش بینی نکرده‌اند.

زیرا تعیین مهلت برای طرح دعوای اعتراض ثالث در صورتی ممکن است که حکم به شخص ثالث ابلاغ شده باشد و از تاریخ ابلاغ، آن موعد را محاسبه نمایند. در صورتی که شخص ثالث اصلا در دعوا حضور نداشته تا حکم را به وی ابلاغ نمایند.

نکات مهم دعوای اعتراض شخص ثالث

1. کلیه آرای صادره از دادگاه عمومی، تجدیدنظر و انقلاب قابل اعتراض ثالث هستند.
2. اعتراض به حکم توسط شخص ثالث محدودیت زمانی ندارد.
3. اعتراض به حکم با اعتراض به اجرای حکم متفاوت هستند و هر کدام احکام و شرایط ویژه خویش را دارند.
4. اعتراض نسبت به حکم تنها بعد از صدور حکم ممکن است نه حین رسیدگی و قبل صدور حکم.
5. حکم حتما باید قطعی شده باشد تا بتوان به آن اعتراض نمود، در صورت تجدید نظر خواهی اصحاب دعوای اصلی، ثالث باید منتظر تجدید نظر خواهی آنها بماند.
6. خواسته دادخواست اعتراض شخص ثالث باید صرفا اعتراض به دادنامه مورد اعتراض باشد و خواسته‌های دیگر پذیرفته نمی‌شود.

مواد قانونی مرتبط با اعتراض ثالث

مواد ۴۱۷ تا ۴۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی

اعتراض ثالث اجرایی چیست؟

چنانچه شخص ثالثی نسبت به مال یا ملکی که توسط دادگاه در جریان اجرای حکم توقیف شده باشد، مدعی حقی مثل حق مالکیت آن مال یا ملک شود و اجرای رای را به زیان خود بداند؛ می‌تواند نسبت به توقیف ملک یا مال اعتراض ثالث نماید؛ که به اعتراض ثالث اجرایی مشهور است.

اعتراض باید به صورت دادخواست با عنوان اعتراض به عملیات اجرایی مطرح شود.

خواهان، معترض ثالث و طرفین اجراییه باید خوانده قرار بگیرند. (محکوم له و محکوم علیه)

مرجع صالح به رسیدگی اعتراض ثالث

دادگاهی که حکم یا دستور توقیف توسط وی اجرا می‌شود، صالح به رسیدگی می‌باشد؛ هر چند که دادگاه دیگری به دعوای اصلی رسیدگی نموده باشد.

اجرای رای دادگاه مبنی بر رفع توقیف از مال، احتیاج به صدور اجراییه ندارد و با احراز حقانیت ادعای معترض، اجرای رای سابق متوقف و از مال رفع توقیف می‌شود.

نکات مرتبط با دعوای اعتراض ثالث اجرایی

1. چنانچه مستند اعتراض، حکم قطعی یا سند رسمی باشد که تاریخ آن مربوط به قبل از تاریخ توقیف است، رفع توقیف از مال نیازمند اثبات امر دیگری نیست و بلافاصله از مال رفع توقیف می‌شود.
2. اعتراض ثالث اجرایی مشمول تشریفات آیین دادرسی مدنی نیست ولی باید به طرفین فرصت دفاع نسبت به دلایل اعتراض داده شود.
3. اعتراض نسبت به توقیف ناشی از اجرای تامین خواسته نیز ممکن است.
4. اگر مال توقیف شده ملک باشد، چون محاکم کسی را مالک قلمداد می‌کنند که ملک به نام او در دفتر املاک ثبت شده باشد، بنابراین خریدار با مبایعه نامه برای این نوع اعتراض، باید دادخواست الزام به تنظیم سند انتقال نیز تقدیم نماید.
5. اگر دستور رفع توقیف، مستند به رای قطعی دادگاه یا سند رسمی باشد، این تصمیم دادگاه قابل تجدید نظر خواهی و اعتراض نیست؛ اما اگر مستند به سند رسمی یا حکم قطعی نباشد، امکان تجدید نظر خواهی نسبت به تصمیم دادگاه وجود دارد.

مستندات قانونی

ماده ۱۴۶ و ۱۴۷ قانون نحوه اجرای احکام مدنی و رای وحدت رویه شماره ۷۲۵ مورخ ۲۰/۴/۹۱ هیات عمومی دیوان عالی کشور، نظریه مشورتی شماره ۱۱۴۵/۷ مورخه ۲۸/۲/۷۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه و نظریه مشورتی شماره ۱۳۸۰/۷ مورخه ۳۰/۲/۷۶ اداره حقوقی قوه قضاییه
با توجه به تخصصی بودن دعاوی اعتراض ثالث، توصیه می‌شود قبل از هر گونه اقدام حتما از مشاوره وکیل دادگستری استفاده فرمایید.

آمنه آقاعلی – وکیل پایه یک دادگستری – متخصص امور ملکی و مالیاتی