نمونه لایحه دفاعیه انحصار وراثت

ریاست محترم شعبه.. شورای حل اختلاف …

با سلام

 احترماً؛ در خصوص پرونده کلاسه …. به وکالت از خواهان با معرفی وراث متوفی به استحضار می‌رساند:

خواهان(خانم…) همسر دایمی متوفی می‌باشد. متوفی فرزندی ندارد.پدر و مادر متوفی نیز حدود 40 یا 50 سال پیش فوت نموده‌اند.(نام فامیل متوفی برخلاف نام خانوادگی پدرشان به جای …در زمان ثبت شناسنامه به اشتباه … ثبت شده و متوفی برای اصلاح ان اقدام نکرده و مضافا لقب… طبق توضیحات شناسنامه متوفی از نام پدرشان حذف شده است).

 

پدر متوفی … 2 همسر داشته‌اند که متوفی و یک دختر به نام مریم تنها خواهر برادر ابوینی بوده و مادرشان مرحومه سارا می‌باشد. پدر متوفا همسر دیگری نیز داشته و از آن همسر یک دختر دارند که چون آن دختر، خواهر ابی متوفی بوده حسب  ماده ۹۱۸ قانون مدنی که مقرر می‌دارد: اگر میت اخوه ابوینی داشته باشد اخوه ابی ارث نمی‌برند.  بنابراین این خواهر و فرزندانش از ارث محروم می‌باشند. متوفی خواهر امی نیز نداشته است.

 

تنها خواهر متوفی به نام مریم در مورخه 1391/10/23 فوت می‌نماید و از ایشان یک فرزند پسر به نام رضا و دو دختر به نام مرجان و مینا وجود دارد که همراه همسر متوفی وراث مرحوم محسوب می‌شوند.

 

در خصوص استدلال اعضای شورای محترم به اینکه چون خواهر متوفی قبل ایشان فوت کرده‌اند و بنابراین خواهرزاده‌ها ارث نمی‌برند و چون متوفی اعمال و اخوال نیز ندارد پس سهم ایشان به دولت می‌رسد به عرض می‌رساند:

 

 این استدلال به موجب دلایل و مواد قانونی ذیل نادرست است و ارث به خواهرزاده‌ها و همسر متوفی می‌رسد نه دولت.

 

1- طبق ماده ۸۶۱ قانون مدنی موجب ارث یا نسب و یا سبب است.

طبقات ارث عبارتند از:

طبقه اول: پدر و مادر، اولاد و اولادِ اولاد (درجه اول: پدر و مادر و اولاد متوفی)، (درجه دوم: اولادِ اولاد)، (درجه سوم: نبیره‌ها)

 

طبقه دوم: پدرِپدر، پدرِمادر،‌ مادرِمادر، مادرِپدر و برادر و خواهر میت (درجه اول: جد و جده، خواهر و برادر)، (درجه دوم: پدر جد و مادر جد و پدر جده و مادر جده و فرزندان برادر و خواهر)

 

طبقه سوم: عموها، عمه‌ها، دایی‌ها و خاله‌ها و فرزندان آنان (درجه اول: عمو‌ها، عمه‌ها، دایی‌ها و خاله‌ها)، (درجه دوم: اولادِعمو‌ها، عمه‌ها، دایی‌ها و خاله‌ها)

 

علاوه بر طبقات، درجات وراث نیز اهمیت دارند. در حقیقت طبقات، درجات متفاوتی دارند که هر کدام نسبت به درجه پایین‌تر در سهم بردن از اولویت برخوردار هستند.

 

طبق ماده ۸۶۳ قانون مدنی نیز:

وارثین طبقه بعد وقتی ارث می‌برند که از وارثین طبقه قبل کسی نباشد.(از هر درجه)

در فقه یک قاعده شناخته شده و مرجع در بحث ارث (قاعده فقهی) داریم که مقرر می‌دارد:

“خویشاوند نسبی ارث می‌برد مگر اینکه حاجب داشته باشد”.

 

ماده ۸۸۶ قانون مدنی نیز مقرر می دارد:

حجب حالت وارثی است که به واسطه بودن وارث دیگر از بردن ارث کلاً یا جزئاً محروم می‌شود.

 

بنابراین خواهرزاده‌های متوفی که درجه دوم از طبقه دوم هستند حاجبی نه در طبقه اول دارند( پدر و مادر،اولاد و اولادِ اولاد (درجه اول)، (درجه دوم: اولادِ اولاد)، (درجه سوم: نبیره‌ها) و نه حاجب درجه یک از طبقه دوم: پدرِپدر، پدرِمادر،‌ مادرِمادر، مادرِپدر و برادر و خواهر میت.

بنابراین اعتقاد به عدم ارث بری ایشان به جهت فوت مادرشان قبل متوفی استدلالی خلاف قانون است.

 

2- به موجب ماده ۸۶۶- در صورت نبودن وارث، امر ترکه‌ی متوفی راجع به حاکم است.

مگر امکان دارد که وارثی نسبی وجود داشته باشد اما ارث به حاکم برسد؟؟؟؟

بنابراین در صورت نبود وارث نسبی ارث به حاکم می‌رسد وقتی وارث نسبی وجود دارد با سببی (زوج و زوجه) با هم ارث می‌برند.

 

3- هر گاه از وارثان هم درجه در طبقه‌ای کسی باقی نمانده باشد، نسل بعد هر یک از اعضای این گروه یا صنف به قائم مقامی نسب بی‌واسطه میراث او را می‎برند و ترکه چنان تقسیم می‎شود که گویی آن نسل به هنگام مرگ مورث زنده بوده است، مگر اینکه فرزندان در طبقه دیگری قرار گیرند.

 

4- بحث قایم مقامی در زمانی پیش می‌آید که مثلا در طبقه دوم دو خواهر در زمان حیات متوفی زنده بوده و بعد  فوت متوفی یکی از آنها فوت نماید و فرزندان این خواهر سهم‌الارث مادر خویش از متوفی را به قایم مقامی مادر مالک می‌شوند و به قایم مقامی مادر با خاله خود وارث می‌شوند. اما در موضوع پرونده و وضعیت طبقه و درجه خویشاوندان متوفی، بحث قایم مقامی منتفی است زیرا خاله یا دایی یا جد و جده‌ای وجود ندارد تا بحث قایم مقامی خواهرزاده‌های متوفی پیش آید.

 

5- به موجب ماده 925 قانون مدنی

در تمام صور مذکوره در مواد فوق اگر برای میت نه برادر باشد و نه خواهر، اولاد اخوه قائم‌مقام آن‌ها شده و با اجداد ارث می‌برند در این صورت تقسیم ارث نسبت به اولاد اخوه بر حسب نسل به عمل می‌آید: یعنی هر نسل حصه کسی را می‌برد که به واسطه‌ی او به میت می‌رسد بنابراین اولاد اخوه‌ی ابوینی یا ابی حصه‌ی اخوه ابوینی یا ابی تنها و اولاد کلاله امی حصه کلاله امی را می‌برند. در تقسیم بین افراد یک نسل اگر اولاد اخوه‌ی ابوینی یا ابی تنها باشند ذکور دو برابر اناث می‌برد و اگر از کلاله امی باشند بالسویه تقسیم می‌کنند.

 

 6- به موجب ماده ۹۱۱ قانون مدنی:

هر گاه میت اولادی بلاواسطه نداشته باشد (یعنی زمان فوت متوفی فوت شده باشند)اولاد اولاد او قائم مقام اولاد بوده و بدین طریق جزو وارث طبقه اول محسوب و با هر یک ‌از ابوین که زنده باشد ارث می‌برد.

‌تقسیم ارث بین اولادِ اولاد بر حسب نسل به عمل میآید یعنی هر نسل حصه کسی را می‌برد که به توسط او به میت میرسد بنابراین اولاد پسر دو برابر ‌اولاد دختر میبرند.

 

و ماده ۸۸۹ قانون مدنی:

در بین وراثت طبقه اولی اگر برای میت اولادی نباشد(یعنی فوت کرده باشند) اولادِ اولاد او هر قدر که پائین بروند قائم مقام پدر یا مادر خود بوده و با هر یک از ‌ابوین متوفی که زنده باشد ارث می‌برند ولی در بین اولاد اقرب به میت ابعد را از ارث محروم می‌نماید.

ماده 937 – هر گاه براي میت نه اعمام باشد و نه اخوال( یعنی در زمان حیات متوفی فوت شده باشند) اولاد آن‌ها به جاي آنها ارث می‌برند و نصیب هر نسل نصیب کسی خواهد بود که به واسطه او به میت متصل می‌شود.

 

بنابراین در مورد خواهرزاده و برادرزاده باید گفت این افراد نیز در صورتی ارث می‌برند که خواهر و برادر هنگام فوت متوفی و تقسیم ارث در قید حیات نباشند بنابراین در صورتی که خواهر یا برادر متوفی که درجه ی بالاتر هستند زنده باشد، به خواهرزاده ها و برادرزاده‌ها ارث نخواهد رسید.

 

در تمام صور مذکور اولاد جایگزن پدر مادر شده و ارث می‌برند پس خواهرزاده‌ها هم جایگزین خواهر شده وارث می‌برند.

 

6- در استفتایی از آیت اله مکارم شیرازی در این خصوص اعلام شده است:

پرسش :اگر میت خواهر و برادر نداشته باشد اما فرزندان آنها زنده باشند تقسیم ارث چگونه خواهد بود؟

پاسخ :در صورتى كه ميّت، خواهر و برادر نداشته باشد، سهم آنان به اولادشان می رسد به این صورت که : 1. سهم برادر زاده و خواهرزاده مادرى بطور مساوى بين آنها تقسيم مى‏شود؛ 2. سهم برادرزاده و خواهرزاده پدرى يا پدر و مادرى چنان تقسيم مى‏شود كه پسر دو برابر دختر مى‏برد. تذکر : اگر برادرزاده پدرى يا پدر و مادرى، همه از يك برادر باشند احتياط آن است كه در مقدار تفاوت ميان پسر و دختر، باهم مصالحه كنند.

ایشان نیز ارث بردن فرزندان خواهر برادر به جای مادر و پدر خویش تاکید کرده‌اند.

 لذا به موجب دلایل و مستندات عدیده قانونی فوق وراث مرحوم عبارتند از یک همسر و سه خواهرزاده به اسامی اعلامی و تقاضای صدور گواهی حصر وراثت به شرح دادخواست انحصار وراثت  مورد استدعاست.

 با سپاس فراوان

 

در صورت تمایل می توانید برای کسب اطلاعات و مشاوره های بیشتر به سایت وکیل تهران مراجعه کنید.